روغن کمپرسور برودتی (Refrigeration Compressor Oil)
روغن کمپرسور برودتی نوعی سیال مخصوص روانکاری در کمپرسورهای تبرید است که اجازه نمی‌دهد دمای کمپرسور از یک حد معین بیشتر شود. وظایف اصلی روغن کمپرسور برودتی شامل کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک و یاتاقان‌ها، جلوگیری از سایش، حفاظت در برابر خوردگی و بهبود راندمان حرارتی سیستم است. همچنین روغنکاری کمپرسور مانند یک آب‌بند عمل می‌کند و جلوی ورود آلودگی به داخل کمپرسور را می‌گیرد.
انواع روغن کمپرسور برودتی
روغن‌های کمپرسور برودتی به دو دسته کلی روغن‌های معدنی و روغن‌های مصنوعی یا سنتزی تقسیم می‌شوند که هر یک با توجه به نوع مبرد و شرایط عملکردی سیستم‌های تبرید انتخاب می‌شوند. در ادامه، انواع اصلی این روغن‌ها و کاربردهایشان توضیح داده می‌شود.
روغن برودتی معدنی (Mineral Oils)
این نوع روغن‌ها از تقطیر نفت خام به دست می‌آیند و در کمپرسورهایی که از مبردهای سنتی مثل R22 و CFC استفاده میکنند، به‌کار می‌روند. روغن‌های معدنی دارای تاریخچه طولانی در صنعت تبرید هستند و به دلیل هزینه پایین و خواص پایدار، محبوبیت داشته‌اند. اما با توجه به قوانین محیط‌زیستی و جایگزینی مبردهای قدیمی با گزینه‌های جدیدتر، و میزان حلالیت بالای این روغن ها در مبرد های جدید، کاربرد این نوع روغن‌ها کاهش یافته است. روغن‌های معدنی مقاومت شیمیایی مناسبی در برابر اکسیداسیون دارند ولی در دماهای پایین عملکرد بهینه‌ای ندارند.
روغن‌های مصنوعی (Synthetic Oils)
روغن‌های مصنوعی شامل چندین زیرمجموعه هستند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه به انواع روغن مصنوعی اشاره می‌کنیم:
- پلی‌استر (POE): این نوع روغن به عنوان استاندارد برای سیستم‌های تبرید با مبردهای HFC (مانند R134a و R410a) شناخته می‌شود. روغن‌های POE دارای پایداری حرارتی بالا و قابلیت ترکیب خوب با مبردهای HFC هستند. آن‌ها توانایی بالایی در جلوگیری از تشکیل رسوبات و حفظ عملکرد بهینه سیستم دارند.
- آلکیلن بنزن (AB): روغن‌های آلکیلن بنزین، برای استفاده با مبردهای HCFC پیشنهاد می‌شوند و به دلیل پایداری شیمیایی بالا و خاصیت روانکاری خوب محبوبیت زیادی دارند. هرچند در سال‌های اخیر به دلیل جایگزینی مبردهای HCFC با مبردهای دوست‌دار محیط‌زیست، استفاده از روغن‌های آلکیلن بنزن کمتر شده است.
- پلی‌آلفااولفین (PAO): این روغن‌ها خواص مشابهی با روغن‌های معدنی دارند ولی پایداری حرارتی و شیمیایی بیشتری ارائه می‌دهند. آن‌ها می‌توانند در دماهای پایین‌تر به خوبی کار کنند و در برابر اکسیداسیون مقاوم‌تر هستند.
- پگ (PAG): روغن‌های پلی‌آلکالن‌گلیکول معمولاً در سیستم‌های تهویه مطبوع خودرو و برخی کاربردهای خاص با مبردهای R134a استفاده می‌شوند. این روغن‌ها دارای توانایی عالی در جذب رطوبت و مقاومت بالا در برابر تخریب حرارتی هستند، اما با برخی متریال‌ها ناسازگاری دارند و نیاز به توجه بیشتری در انتخاب مواد دارند.
روغن کمپرسور با روغن موتور یکی نیستند! در انواع روغن تبرید از کربن و گوگرد کمتری استفاده شده است.
کاربرد روغن کمپرسور
کاربرد اصلی روغن، کاهش میزان اصطکاک و به حداقل رساندن میزان سایش می باشد. این امر با به وجود آوردن یک فیلم نازک از روغن بین قطعات جامد متحرک انجام میسر می گردد، که منجر به کاهش ضریب اصطکاک بین قطعات می شود.
علاوه بر این روغن وظایفی از جمله کاهش حرارت و خنک سازی، ایجاد یک فضای سیل شده جهت جلوگیری از ورود آلودگی و حفظ فشار، جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی و هدایت براده های ایجاد شده بر اساس سایش به سمت کارتر را نیز در کمپرسور برودتی بر عهده دارد.
نیاز کمپرسور های برودتی به روغن فراتر از یک روانکاری ساده برای قطعات متحرک، یاتاقان ها و … می باشد. روغن برودتی به عنوان یک حائل بین گاز در قسمت های مکش و دهش عمل می کند. همچنین روغن به عنوان یک خنک کننده گرما را از یاتاقان ها و قطعات متحرک دیگر به کارتر منتقل می کند. روغن کمپرسور در کاهش صدای تولید شده توسط قطعات متحرک داخل کمپرسور نیز ایفای نقش می کند. به طور کلی می توان گفت هر چه ویسکوزیته یا گرانروی یک روغن بیشتر باشد توانایی سیل کردن و کاهش صدای بیشتری نیز خواهد داشت.
مشخصات فنی روغن های برودتی
به صورت کلی، روغن کمپرسور برودتی باید دارای ویژگی‌هایی باشد تا بتواند در دماهای پایین و فشارهای بالا به خوبی کار کند. از مهم‌ترین مشخصات این روغن‌ها می‌توان به شاخص ویسکوزیته، نقطه ریزش، نقطه اشتعال و پایداری شیمیایی اشاره کرد. در ادامه هرکدام از ویژگی‌ها و مشخصات فنی روغن کمپرسور تبرید را بررسی می‌کنیم.
ویسکوزیته یا گرانروی روغن
گرانروی مقاومتی است که یک سیال نسبت به روان شدن دارد. ویسکوزیته روغن کمپرسورهای برودتی بر اساس استاندارد ISO رده بندی می شود. به عنوان مثال وقتی می گوییم ویسکوزیته یک روغن ISO VG 32 هست یعنی این روغن در دمای ۴۰ درجه سانتیگراد دارای ویسکوزیته cSt 32 می باشد. در انتخاب مناسب روغن با ویسکوزیته مناسب باید محیطی که روغن در معرض آن قرار می گیرد را مورد توجه قرار داد. ویسکوزیته روغن با کاهش دما و یا حل شدن مقدار قابل ملاحظه ای از مبرد در روغن افزایش یافته و این امر به شکل مستقیم روی کمپرسور برودتی و عملکرد سیستم تأثیر می گذارد.
Pour Point یا نقطه ریزش روغن
هر روغنی که قرار است برای کمپرسور برودتی استفاده شود باید در کمترین دمایی که باید در آن کار کند، خاصیت روان شدن خود را حفظ کند. این نیاز معمولاً با مشخص کردن یک نقطه ریزش ( Pour Point ) پایین برای روغن برودتی مرتفع می گردد. نقطه ریزش یا Pour Point نباید با نقطه انجماد اشتباه گرفته شود. نقطه ریزش با در معرض قرار دادن روغن در دمای پایین و زمان کوتاه تعیین می گردد. روغن های برودتی هم با قرار گرفتن در دماهای پایین برای مدت طولانی تر جامد می شوند، حتی اگر این دما بالاتر از نقطه ریزش باشد.
Flash Point یا نقطه اشتعال روغن
معمولاً مشخصاتی از قبیل نقطه اشتعال یا آتش یک روغن در کاربردهای برودتی خیلی مطرح نمی باشد. اگرچه برخی از مبردها مانند آمونیاک ضریب گرمای ویژه بالایی دارند و در نتیجه دمای آدیاباتیکی بالایی را در فشرده شدن خواهند داشت. در سیستم هایی با مبرد های آمونیاک یا متیل کلراید که در محیط هایی با دمای بالا هم کار میکنند، روغن های با نقطه اشتعال (Flash Point) پایین کربنیزه می شوند.
حلالیت مبرد در روغن
تمامی گازها تا حدی در روغن قابل حل هستند و بسیاری از گازهای مبرد با روغن حلالیت بالایی دارند. به عنوان مثال مبردهای کلرینه (R-11 و R-12) با بیشتر روغن ها در تمامی دماها حل می شوند. در حالی که مبرد های غیر کلرینه (R-134 و R-22 و …) محدود به استفاده از روغن های پلی ال استر یا پلی آلکین گلیکول هستند. مقدار حل شدن مبرد در روغن برودتی به فشار گاز و دمای روغن بستگی دارد.
دو مبردی که بسیار حلالیت کمی در روغن های معدنی دارند آمونیاک و دی اکسید کربن هستند.
ویژگی کمپرسور تبرید برودتی
از جمله ویژگی‌های مهم روغن کمپرسور برودتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ویسکوزیته مناسب: ویسکوزیته روغن باید به گونه‌ای باشد که در دمای پایین به اندازه کافی روان بوده و در دمای بالا از غلظت کافی برخوردار باشد تا بتواند به عنوان یک روانکار موثر عمل کند.
- پایداری حرارتی بالا: روغن کمپرسور باید در برابر حرارت بالا مقاوم بوده و دچار تجزیه نشود. زیرا در حین کار کمپرسور، دما در برخی نقاط به شدت افزایش می‌یابد.
- سازگاری با مبرد: روغن کمپرسور باید با نوع مبرد مورد استفاده در سیستم سازگاری کامل داشته باشد تا از ایجاد مخلوط‌های نامحلول و رسوبات جلوگیری شود. این ویژگی یکی از مهم‌ترین خصوصصیات روغن تبرید است.
- خواص ضد زنگ و خوردگی: روغن باید از قطعات فلزی در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی محافظت کند.
مقایسه خواص روغن معدنی و مصنوعی
| ویژگی | روغن مصنوعی | روغن معدنی |
| ماده اولیه | سنتز شیمیایی با مولکول‌های طراحی‌شده دقیق | پالایش نفت خام |
| ناخالصی | ناخالصی کمتر و استفاده از افزودنی‌های خاص | دارای ناخالصی‌های بیشتر |
| پایداری حرارتی | بیشتر؛ در دماهای بالا عملکرد بهتری دارد | کمتر؛ در دماهای بالا سریع‌تر تخریب می‌شود |
| مقاومت در برابر اکسیداسیون | بالا؛ طول عمر بیشتری دارد و کمتر اکسید می‌شود | پایین؛ سریع‌تر اکسید شده و نیاز به تعویض بیشتری دارد |
| تأثیر دما روی ویسکوزیته | پایدارتر؛ تغییر ویسکوزیته کمتری با دما دارد | با تغییر دما بیشتر تغییر می‌کند؛ در دمای پایین غلیظ‌تر می‌شود |
| نقطه اشتعال | بالاتر؛ ایمن‌تر در دماهای بالا | پایین‌تر؛ در برابر آتش‌سوزی حساس‌تر است |
| قابلیت روانکاری | بسیار بالا؛ کاهش بیشتر اصطکاک و سایش | قابل قبول؛ ایجاد لایه نازک بین سطوح متحرک |
| عمر مفید | طولانی‌تر؛ دوام بیشتر در شرایط مختلف | کوتاه‌تر؛ نیاز به تعویض مکرر |
| قیمت | گران‌تر | ارزان‌تر |
| سازگاری با مواد مختلف | ممکن است با برخی مواد سازگاری نداشته باشد | بیشتر |
| کاربردها | قابل استفاده با مبردهای جدید مثل R-134a و R-404a | قابل استفاده با مبردهای قدیمی تر مثل R-11 و R-22 |
نحوه تشخیص روغن اصل
برای تشخیص روغن برودتی اصل، حتما موارد زیر را در نظر بگیرید:
- بررسی بسته‌بندی: روی گالن یا بسته روغن باید شماره Batch، هولوگرام و اطلاعات کامل مانند محل تولید وجود داشته باشد؛ برای مثال: روغن Shell Corena S2 R68 ساخت آلمان)
- مقایسه ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی: روغن باید از نظر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی با استانداردها مطابقت داشته باشد. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به دمای انجماد روغن کمپرسور، گرمای ویژه روغن، مقاومت در برابر اکسیداسیون، زمان آزادسازی هوا و غیره اشاره کرد.
- به نمودارهای آزمایشگاهی ارائه شده درباره روغن در سایت رسمی شرکت تولیدکننده مراجعه کنید. این نمودارها نیز باید با انواع استاندارد روغن کمپرسور مانند ISO 6743-3A-DAH مطابقت داشته باشند.
- مشورت با متخصصین: می‌توانید علاوه بر موارد اشاره شده، از متخصصین سایت رسمی برودت کار اطلس کمک بگیرید.
انواع برند روغن تبرید
بیایید نگاهی دقیق‌تر به برخی از این برندهای مطرح بیندازیم.
روغن کمپرسور بیتزر (Bitzer)
کمپانی آلمانی بیتزر، با سابقه‌ای طولانی در تولید تجهیزات برودتی، روغن‌های باکیفیت پلی‌ال‌استر و مینرال را عرضه می‌کند. این روغن‌ها با سازگاری بالا با انواع مبردها، عملکرد کمپرسور را بهینه کرده و از آن در برابر سایش و خوردگی محافظت میکنند. قیمت روغن کمپرسور بیترز جزو قیمت‌های مقرون به صرفه است.
روغن کمپرسور سانیسو (Suniso)
سانسیو یک معروف برند بلژیکی است. روغن‌های این شرکت، در دو سری GS (مینرال) و SL (پلی‌ال‌استر) تولید می‌شوند و به دلیل کیفیت بالا و عملکرد مطلوب، در صنایع مختلف از جمله برودت کاربرد گسترده‌ای دارند.
روغن کمپرسور گالف (Gulf)
شرکت گالف، با ارائه روغن‌های مینرال و پلی‌ال‌استر، نیازهای متنوع سیستم‌های برودتی را برآورده می‌کند. این روغن‌ها با سازگاری بالا با انواع مبردها و شرایط کاری سخت، انتخابی ایده‌آل برای صنایع مختلف هستند.
روغن کمپرسور فوکس (Fuchs)
فوکس، به‌عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان روغن در جهان، طیف گسترده‌ای از روغن‌های صنعتی را تولید می‌کند. روغن‌های کمپرسور فوکس با سازگاری بالا با انواع مبردها، از جمله R22، R404A، آمونیاک و CO2، برای استفاده در سیستم‌های برودتی مختلف مناسب هستند.
قیمت روغن کمپرسور برودتی
قیمت روغن برودتی به عوامل متعددی بستگی دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به نوع روغن، برند تولیدکننده، و کیفیت محصول اشاره کرد. روغن‌های معدنی معمولاً قیمت پایین‌تری نسبت به روغن‌های سنتتیک دارند، اما روغن‌های سنتتیک به دلیل عملکرد بهتر در دماهای بالا و مقاومت بالاتر در برابر اکسیداسیون، گزینه‌ای محبوب‌تر برای کاربردهای حرفه‌ای هستند. برندهای معتبر مانند Shell، Mobil و FUCHS به دلیل کیفیت و استانداردهای بالا، قیمت بیشتری دارند اما در عوض عمر مفید بیشتری ارائه می‌دهند. همچنین، نوع کمپرسور نیز روی روغن تاثیرگذار است؛ برای مثال، قیمت روغن کمپرسور اسکرو با انواع دیگر کمپرسور متفاوت است.
نتیجه گیری
در نهایت، شما می‌توانید با توجه به نوع کمپرسور و مبرد، از روغن‌های معدنی یا مصنوعی استفاده کنید که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. انتخاب صحیح روغن، همراه با نگهداری و بررسی مداوم، می‌تواند تأثیر چشمگیری بر عملکرد سیستم‌های تبرید داشته باشد. اگر برای انتخاب و خرید روغن کمپرسور برودتی به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید از مشاوره تخصصی و رایگان برودت کار اطلس بهره‌مند شوید.
برودت کار اطلس به عنوان یکی از تامین‌کنندگان رسمی انواع روغن کمپرسور برودتی در کشور به همراه تیم تخصصی و حرفه‌ای آماده ارائه خدمات به صنایع مختلف است.
اگر روغن کمپرسور کف کرده، احتمالا یکی از دلایل آن، برگشت دوباره مایع مبرد به کمپرسور است. گاهی اوقات، افزایش سریع حجم مبرد هم باعث این اتفاق می‌شود. همچنین، وجود رطوبت، ذرات معلق یا آلودگی شیمیایی هم می‌تواند به کف کردن روغن منجر شود.
معمولاً تعویض روغن بر اساس ساعت کارکرد، کاهش کارایی سیستم، یا مشاهده تغییرات در رنگ و ویسکوزیته روغن توصیه می‌شود.
استفاده از روغن نامناسب می‌تواند باعث کاهش راندمان، افزایش سایش قطعات، و حتی آسیب جدی به کمپرسور شود.
خیر، هر کمپرسور به روغنی با ویژگی‌های خاص خود نیاز دارد که با نوع مبرد و شرایط عملکرد آن سازگار باشد.
مطالب مرتبط
روغن کمپرسور برودتی
شیرآلات و کنترل آلات سیستم های برودتی | آمونیاکی و فریونی تنوع شیرآلات و کنترل آلات در سیستم‌های برودتی بسیار
لوازم یدکی کمپرسور برودتی هر دستگاهی یک عمر مفید دارد و اجزاء سیستم های تبرید نیز از این قاعده مستثنی
2 دیدگاه
بسیار عالی و آموزنده بود متشکرم فقط اگه ترجمه فارسی کنارش میبود خیلی بهتر بود
سلام وقت بخیر آقای فرجی. خیلی ممنونیم از نظرتون. به زودی ترجمه‌های وبسایت تکمیل می‌شود و در دسترس قرار می‌گیرد.موفق باشید.